PROCEDURA ZAPEWNIAJĄCA OCHRONĘ PRZED ZAKAŻENIAMI ORAZ CHOROBAMI ZAKAŹNYMI
W świetle aktualnie obowiązujących przepisów gabinety kosmetyczne, podologiczne, fryzjerskie, odnowy biologicznej, studia tatuażu i inne podmioty nie udzielające świadczeń zdrowotnych, ale wykonujące czynności, w trakcie których dochodzi do naruszenia ciągłości tkanek ludzkich, zobowiązane są do opracowania i stosowania PROCEDUR ZAPEWNIAJĄCYCH OCHRONĘ PRZED ZAKAŻENIAMI ORAZ CHOROBAMI ZAKAŹNYMI (art. 16 Ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi).
CZYM JEST WSPOMNIANA PROCEDURA?
Jest to szczegółowy opis czynności, który powinien obowiązywać w danym zakładzie 
i zobowiązujący wszystkich pracowników do jej stosowania w codziennej pracy zawodowej, dotyczący m. in.:
- sposobu postępowania przy wykonywaniu czynności, w czasie których dochodzi do naruszenia ciągłości tkanek,
- zasad zastosowania sprzętu poddawanego sterylizacji,
- sposobów przeprowadzenia dezynfekcji skóry i błon śluzowych,
- metody dekontaminacji (oczyszczaniu/odkażaniu) urządzeń oraz pomieszczeń.
PO CO W OGÓLE TAKĄ PROCEDURE OPRACOWYWAĆ?
Przede wszystkim w celu podniesienia bezpieczeństwa Klientów korzystających z zabiegów we wspominanych gabinetach, przed zakażeniami chorobami zakaźnymi. Chodzi nie tylko o wprowadzenie zasad, które mają na celu zminimalizowanie ryzyka zarażenia chorobami zakaźnymi, ale i podniesienie wiedzy zatrudnionego personelu. Do zakażenia dochodzi najczęściej poprzez: wykonywanie zabiegów bez rękawiczek, wielokrotne stosowanie sprzętu jednorazowego użytku, niewłaściwe postępowanie z wytworzonymi odpadami medycznymi, brak czy niepoprawną dezynfekcję.
Procedury te są wymogiem szczególnie egzekwowanym przez Sanepid, ponieważ zgodnie z art. 50 pkt. 1 Ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, kto wbrew obowiązkowi nie wdraża i nie stosuje procedur podlega każe grzywny. Z tego też powodu idąc na przeciw osobom, które prowadzą działalność wymagającą opracowania takich procedur, przedstawiamy wskazówki, na które warto zwrócić uwagę przy ich sporządzaniu.
CO POWINNA PROCEDURA ZAWIERAĆ?
Sposób postępowania, przy wykonywaniu czynności, w czasie których dochodzi do naruszenia ciągłości tkanek
- Wstęp – czyli informacja, w jakim celu została opracowana procedura (można odwołać się do zapisu prawnego wspominanego wyżej w tekście). W punkcie tym należy opisać także co jest przedmiotem procedury, pokrótce zapisy procedury.
- Definicje i określenia – Wypisać i zdefiniować najważniejsze pojęcia, które wymieniane są podczas opracowania procedury, czyli: naruszenie ciągłości tkanek, zakażenie, choroba zakaźna, dezynfekcja, sterylizacja, dekontaminacja, odpady medyczne i inne określenia zabiegów, wykonywanych w podczas zabiegów związanych z naruszeniem ciągłości tkanek.
- Postanowienia ogólne – Kogo obowiązują zapisy procedury, kto jest zobowiązany do jest przestrzegania. Wpisać imię i nazwisko właściciela gabinetu.
- Sposób postępowania
- Mycie i dezynfekcja rąk – Należy pamiętać, że dłonie to w przypadku wykonywania usług kosmetycznych niezastąpione narzędzie pracy, dlatego tak ważna jest ich właściwa higiena. Należy dokładnie opisać częstotliwość, sposoby mycia i dezynfekcji rąk zarówno przed, jak i po wykonywaniu zabiegów kosmetycznych. Wypisać nazwy preparatów, które służą do tego celu, ich właściwości. Przedstawić wyposażenie punktu mycia (wyposażenie w umywalkę, ręczniki jednorazowe, bieżącą wodę ciepłą i zimną, mydło w płynie itp.).
- Środki ochrony osobistej pracowników – Opisać środki ochrony osobistej stosowane przez pracowników i wymienić zabiegi, przy których są one używane. Głównym narządzeniem stosowanym do ochrony osobistej będą rękawiczki jednorazowe, określić częstotliwość ich wymiany, sposób postępowania z nimi po zakończonej pracy.
- Dezynfekcja skóry przed zabiegami – Scharakteryzować przed jakimi zabiegami dezynfekowana jest skóra, jakie środki stosowane są do dezynfekcji skóry, w jaki sposób nakładamy jest taki środek, opisać jego właściwości.
- Postępowanie ze sprzętem stosowanym do zabiegów
- Sprzęt jednorazowego użytku – Przedstawić rodzaje narzędzi stosowanych podczas zabiegów. Określić do jakich czynności są stosowane, wymienić sposoby postępowania ze sprzętem jednorazowego użytku po zakończonym zabiegu (czy wyrzucamy je do kosza z odpadami komunalnymi – TAK jeżeli podczas ich używania nie nastąpiło naruszenie ciągłości tkanej lub dotkniecie stanów ropnych, miejsc zakażonych. NIE, jeżeli podczas czynności zabiegowych naruszenie ciągłości tkanek lub bezpośredni kontakt narzędzi z zakażona rana nastąpiło. Wtedy taki sprzęt bezwzględnie powinien być usuwany do worka lub pojemnika przeznaczonego na zbieranie odpadów medycznych.
- Sprzęt wielorazowego użytku – Wszystkie narzędzia i sprzęty używane podczas zabiegów, mające kontakt z uszkodzoną skórą lub błonami śluzowymi muszą być zdezynfekowane i umyte. Niektóre muszą być dodatkowo wysterylizowane. W tym punkcie należy wymienić rodzaje sprzętu wielokrotnego użycia, jaki jest używany. Doprecyzować jaki sprzęt stosuje się do ich dezynfekcji. Wymienić z nazwy środki dezynfekcyjne stosowane podczas tej operacji, sposób i czas dezynfekcji, stosunek składników potrzebnych do przygotowania preparatu, jego właściwości. Przedstawić opis czynności wykonywanych ze sprzętem po zakończonej dezynfekcji. Chodzi nie tylko o same narzędzia, poddawane dezynfekcji, ale i również opisać czynności po zakończonym odkażaniu, związane ze sprzętem służącym do samej dezynfekcji czy zużytym środkiem dezynfekcyjnym. Opisać sposób przechowywania środków dezynfekcyjnych. Określić jakie środki ostrożności są stosowane w czasie przygotowywania preparatów dezynfekcyjnych (odzież ochronna, rękawiczki, miejsce wykonywania tej czynności). W przypadku przeprowadzania procesu sterylizacji opisać czynności analogicznie jak wyżej.
- Postępowanie z bielizną
- Postępowanie z bielizną jednorazową – Do bielizny jednorazowej używanej w gabinetach zaliczyć można: jednorazowego użytku fartuchy, podkłady medyczne, prześcieradła, zagłówki, podłokietniki, śliniaki. Wymienić bieliznę osobistą używaną w gabinecie, sposób jej przechowywania i obchodzenia się z nią po wykonanych usługach (czy jest wyrzucana do kosza z odpadami komunalnymi – TAK jeżeli podczas ich używania nie nastąpiło naruszenie ciągłości tkanej lub dotkniecie stanów ropnych, miejsc zakażonych. NIE, jeżeli podczas czynności zabiegowych naruszenie ciągłości tkanek lub bezpośredni kontakt narzędzi z zakażona rana nastąpiło). Wtedy taki sprzęt bezwzględnie powinien być usuwany do worka lub pojemnika przeznaczonego na zbieranie odpadów medycznych.
- Postępowanie z bielizna wielokrotnego użycia – wymienić rodzaje bielizny wielokrotnego użycia, odzież roboczą lub ochronną, używaną w trakcie wykonywania zabiegów. Scharakteryzować pomieszczenie, gdzie przechowuje się zarówno czystą, jak i brudną odzież tego typu. Opisać miejsce, w jaki sposób przechowuje się bieliznę. Sposób postępowania z brudną bielizną, odzieżą roboczą i ochronną (opisać częstotliwość, miejsce sprzęt, środki używane do prania odzieży). Określić czy odzież jest tylko prana, czy też zastosowana jest dezynfekcja. Jeżeli jest to określić częstotliwość, rodzaj preparatu używanego do tego celu, jego właściwości.
- Postępowanie z odpadami komunalnymi i medycznymi – Większość odpadów powstających w zakładach kosmetycznych,fryzjerskich, tatuażu itp. to odpady, które śmiało możemy wyrzucać jako komunalne. Jednak w takich gabinetach powstają też odpady o właściwościach zakaźnych, uznanych za niebezpieczne. Tego typu odpady wymagają innego postępowania niż komunalne. Opisać sposób gromadzenia i przechowywania takich odpadów w miejscu wytworzenia, wymagania odnośnie pojemników, ich wymiany i oznakowania, częstotliwość odbioru takich odpadów przez specjalistyczną firmę (można wymienić w procedurze kiedy i na jakich zasadach taka umowa została zawarta). Mamy nadzieję, że w przypadku odpadów medycznych w podpunkcie tym przydatny będzie dla Państwa artykuł: Segregacja odpadów medycznych: http://www.palmedica.pl/segregacja-odpadow-medycznych-wg-nowych-przepisow/ który można przeczytać na naszym blogu.
- Dekontaminacja pomieszczeń – Pod tym pojęciem kryje się nic innego jak mycie i dezynfekcja. Ma ona na celu wyeliminowanie potencjalnych czynników chorobotwórczych. W tym punkcie należy sprecyzować, co to jest poddawane dekontaminacji (podłogi, sprzęt meblowy, czyli fotele, łóżka zabiegowe, krzesła, szafki, stoliki, urządzenia sanitarne tj.: umywalki, zlewozmywaki, muszle klozetowe, drzwi, blaty, baterie kranowe, inne powierzchnie: okna, drzwi, kafelki itp.), częstotliwość, sposób, sprzęt używany do tego celu). Wymienić rodzaje środków dezynfekcyjnych i myjących używanych, sprecyzować ich właściwości. Opisać miejsce przechowywania sprzętu i preparatów stosowanych do dekontaminacji. Jeżeli jest opracowana instrukcja mycia i dezynfekcji powierzchni w pomieszczeniach to zanotować to. Sprecyzować środki ostrożności stosowane podczas wykonywania tych prac zarówno z uwzględnieniem personelu, jak i klientów.
- Załączniki – Pod warunkiem, że posiadamy, można tu dołączyć m. in.
– Rejestr pracowników zapoznanych z procedurą (powinien on zawierać imię, nazwisko, podpis pracownika, data zapoznania się z treścią procedury);
– Kontrola skuteczności procesu sterylizacji (konieczne w przypadku posiadania urządzenia sterylizującego);
– Instrukcję postępowania z odpadami medycznymi;
– Instrukcję mycia i dezynfekcji powierzchni w pomieszczeniach.
– Według uznania można dołączyć również inne dokumenty, które potwierdzają wykonywanie zapisy opracowanej procedury.
POJĘCIA / SŁOWNICZEK :
naruszenie ciągłości tkanek – jest to przecięcie ostrym narzędziem tkanki skórnej, przy pomocy takich narzędzi jak: nożyczki, skarpet, ciążki, frezy kosmetyczne, dłuto pedologiczne
zakażenie – wnikniecie do organizmu i rozwój w nim biologicznego czynnika chorobotwórczego
choroba zakaźna – choroba, która została wywołana przez biologiczny czynnik chorobotwórczy
biologiczny czynnik chorobotwórczy – posiadające zdolność wywoływania objawów chorobowych drobnoustroje komórkowe lub wytwarzane przez nie produkty, zewnętrze i wewnętrzne pasożyty człowieka lub wytwarzane przez nie produkty, cząstki bezkomórkowe zdolne do replikacji lub przenoszenia materiału genetycznego, w tym zmodyfikowane genetycznie hodowle komórkowe lub wytwarzane przez nie produkty
dezynfekcja – proces redukcji ilości biologicznych czynników chorobotwórczych przez zastosowanie metod fizycznych i chemicznych
sterylizacja – proces zniszczenia zdolnych do namnażania się form biologicznych czynników chorobotwórczych
dekontaminacja – proces niszczenia biologicznych czynników chorobotwórczych przez mycie, dezynfekcję i sterylizację
odpady medyczne – odpady powstające w związku z udzielaniem świadczeń zdrowotnych oraz prowadzeniem badań i doświadczeń naukowych w zakresie medycyny
odpady niebezpieczne – odpady wykazujące co najmniej jedną spośród właściwości niebezpiecznych
Źródła:
- Ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz.U. 2008 nr 234 poz. 1570)
- Projekt Rozporządzenia Ministra Zdrowia dnia 7 września 2016 r. W sprawie szczegółowego sposobu postępowania z odpadami medycznymi
- http://psse.bytom.pl/druki/
- file:///C:/Users/Dell/Downloads/poradnik-strona-1%20(5).pdf
