PRODUKTY UBOCZNE POCHODZENIA ZWIĘRZĘCEGO (PUPZ) oznaczają całe zwierzęta martwe lub ich części, produkty pochodzenia zwierzęcego lub inne produkty otrzymane ze zwierząt nieprzeznaczone do spożycia prze ludzi, w tym komórki jajowe, zarodki i nasienie.
PRODUKTY UBOCZNE POCHODZENIA ZWIERZĘCEGO powstają przede wszystkim przy uboju zwierząt do spożycia przez ludzi, przy produkcji wyrobów pochodzenia zwierzęcego, na przykład produktów mlecznych, oraz przy usuwaniu martwych zwierząt oraz podczas stosowania środków zwalczania chorób. Niezależnie od pochodzenia, produkty te stanowią potencjalne zagrożenie dla zdrowia ludzi i zwierząt oraz dla środowiska.
Produkty uboczne pochodzenia zwierzęcego klasyfikuje się w kategoriach odzwierciedlających poziom zagrożenia dla ludzi i zwierząt:
- a) materiał kategorii 1, który obejmuje:
- całe zwierzęta i ich części podejrzanych o zakażenie TSE (zakaźne encefalopatie gąbczaste),
- zwierzęta zabite w związku ze zwalczaniem TSE,
- padłe zwierzęta domowe, z ogrodów zoologicznych i cyrkowych oraz wykorzystywanych do celów doświadczalnych,
- dzikie zwierzęta podejrzanych o zakażenie chorobami przenoszonymi na ludzi lub zwierzęta,
- materiał szczególnego ryzyka oraz całe zwierzęta lub ich części zawierające materiał szczególnego ryzyka w momencie ich usuwania,
- uboczne produkty pochodzenia zwierzęcego pochodzące ze zwierząt, które zostały poddane tzw. nielegalnym zabiegom, czyli zabiegom, w których zostały użyte niedozwolone substancje lub produkty,
- pochodne pochodzenia zwierzęcego zawierające pozostałości substancji skażających środowisko, szczegółowo wymienione w załączniku 1, należące do grupy B dyrektywy 96/23/WE, jeżeli takie pozostałości występują w ilościach przekraczających dozwolony poziom określony w przepisach wspólnotowych lub krajowych,
- uboczne pochodzenia zwierzęcego, zebrane podczas oczyszczania ścieków z przedsiębiorstw lub zakładów przetwarzających materiał kat. 1,
- odpady gastronomiczne pochodzące ze środków przewozu międzynarodowego;
- mieszaniny materiału kat. 1 z materiałem kat. 2 lub kat. 3, albo też z materiałami obu kategorii.
- b) materiał kategorii 2:
- obornik, treść z przewodu pokarmowego, niezmineralizowane guano (odchody ptaków morskich),
- uboczne produkty pochodzenia zwierzęcego zgromadzone podczas oczyszczania ścieków z rzeźni, przedsiębiorstw lub zakładów przetwarzających materiał kat. 2,
- pochodzenia zwierzęcego, które nie nadają się do spożycia przez ludzi z powodu obecności ciał obcych,
- inne niż materiał kategorii 1 produkty pochodzenia zwierzęcego, które przywiezione, wprowadzone lub wysłane z/do innego kraju UE, nie spełniają weterynaryjnych wymogów wspólnotowych dotyczących ich przewozu lub wprowadzenia,
- zwierzęta lub ich części nie zaliczane do materiału kat. 1 i 3,
- mieszaniny kat. 2 i kat. 3.
- c) materiał kat. 3:
- tusze i części tusz zwierząt poddanych ubojowi, które nadają się do spożycia przez ludzi, lecz z powodów handlowych nie są przeznaczone do spożycia przez ludzi,
- tusze, całe zwierzęta i ich części, które zgodnie z przepisami nie nadają się do spożycia przez ludzi, chociaż nie wykazują żadnych objawów choroby przenoszonej na ludzi i zwierzęta,
- łby drobiu, szczecina świńska, pióra, skóry, skórki, rogi, stopy,
- produkty uboczne z zajęcy i drobiu, poddanych ubojowi w gospodarstwie, które nie wykazywały żadnych objawów choroby przenoszonej na ludzi lub zwierzęta,
- krew zwierząt, które nie wykazały objawów choroby przenoszonej przez krew na ludzi lub zwierzęta,
- uboczne prod. pochodzenia zwierzęcego powstałe podczas wywarzania produktów przeznaczonych do spożycia przez ludzi, w tym odtłuszczone kości, skwarki, osad z centryfug lub separatorów otrzymany w procesie przetwarzania mleka,
- produkty pochodzenia zwierzęcego lub środki spożywcze zawierające produkty pochodzenia zwierzęcego, które już nie nadają się do spożycia przez ludzi z powodów handlowych lub w wyniku problemów produkcyjnych, wad w pakowaniu lub innych, nie stanowiące jednak żadnego zagrożenia dla zdrowia ludzi i zwierząt,
- karma dla zwierząt domowych lub materiały paszowe zawierające produkty pochodzenia zwierzęcego, które nie nadają się do skarmiania z powodów handlowych, lub w wyniku problemów powstałych podczas produkcji lub wad w pakowaniu, które nie stanowią jednak żadnego zagrożenia dla ludzi i zwierząt,
- krew, łożysko, wełna, pióra, włosy, rogi, ścinki z kopyt, surowe mleko, pochodzące od żywych zwierząt, które nie wykazywały żadnych oznak choroby przenoszonej przez ten produkt na ludzi czy zwierzęta,
- zwierzęta wodne i ich cześć (wyj. ssaki morskie), które nie wykazywały żadnych oznak choroby przenoszonej na ludzi i zwierzęta,
- produkty uboczne ze zwierząt wodnych, pochodzące z zakładów wytwarzających produkty przeznaczone do spożycia przez ludzi,
- muszle i skorupy skorupiaków, małże, produkty uboczne z węglarni, jaja, skorupy jaj, jednodniowe kurczęta zabite w celach handlowych,
- bezkręgowce wodne i lądowe, inne niż gatunki chorobotwórczych dla ludzi i zwierząt,
- skóry, skórki, kopyta, pióra, wełna, rogi, sierść, futro pochodzące od zwierząt martwych, które nie wykazywały oznak choroby przenoszonej przez ten produkt na ludzi lub zwierzęta,
- tkanka tłuszczowa ze zwierząt, które nie wykazały objawów choroby przenoszonej przez ten materiał na ludzi lub zwierzęta, poddanych ubojowi w rzeźni i uznanych za nadające się do uboju z przeznaczeniem do spożycia przez ludzi w następstwie kontroli przedubojowej,
- odpady gastronomiczne (inne niż te należące do należące do kategorii 1).
Podmioty gromadzą, określają i przewożą produkty uboczne pochodzenia zwierzęcego bez uzasadnionej zwłoki, w warunkach, które zapobiegają powstawaniu zagrożenia dla zdrowia ludzi i zwierząt.
DOKUMENTY:
Podmioty zapewniają, aby produktom ubocznym pochodzenia zwierzęcego podczas przewozu towarzyszył DOKUMENT HANDLOWY, lub jeśli jest to wymagane ŚWIADECTWO ZDROWIA.
W dokumencie handlowym wyszczególnione są następujące dane nt.:
- miejsca, daty i godziny odbioru materiału z siedziby,
- podmiotu zbywającego, przewoźnika oraz podmiotu nabywającego,
- rodzaju, ilości i wagi materiału,
- celu przewozu, identyfikacji oraz opis materiału,
- w stosownych przypadkach numer kolczyka usznego zwierzęcia.
Dokument handlowy musi być wystawiony w co najmniej 3 egzemplarzach. Dokumenty handlowe oraz świadectwa zdrowia przechowuje się przez okres co najmniej 2 lat, w celu przedłożenia w razie potrzeby właściwemu organowi.
USUWANIE:
Metody utylizacji oraz ponownego wykorzystania ubocznych produktów pochodzenia zwierzęcego przedstawia poniższa tabela:
| MATERIAŁ KATEGORII 1 | MATERIAŁ KATEGORII 2 | MATERIAŁ KATEGORII 3 | |
| METODY USUWANIA I WYKORZYSTANIA | |||
| spalanie | + | + | + |
| współspalanie | + | + | + |
| składowisko odpadów (po przetworzeniu w drodze sterylizacji ciśnieniowej) | + | + | + |
| grzebanie na zatwierdzonym składowisku | + | ||
| stosowany jako paliwo | + | + | + |
| stosowany w przemyśle | + | + | + |
| stosowany do wytwarzania nawozów organicznych lub polepszaczy gleby (po przetworzeniu w drodze sterylizacji ciśnieniowej) | + | ||
| kompostowany lub przekształcany w biogaz (po przetworzeniu) | + | + | |
| stosowany w glebie (dot. niektórych prod., bez wcześniejszego przetworzenia, jeżeli organ uznał, że nie stwarzają one ryzyka rozprzestrzeniania poważnej choroby zakaźnej) | + | ||
| do produkcji paszy, karmy dla zwierząt, nawozów, polepszaczy gleby | + |
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego ściśle określają metody usuwania produktów ubocznych pochodzenia zwierzęcego. W przypadku martwych zwierząt, należących do kategorii 1, najważniejszą metodą jest ich utylizacja w spalarniach. Ważne jest, aby w przypadku martwych zwierząt nie zakopywać ich na własną rękę na ogródkach, w lesie czy w innym podobnym miejscu. Zgodnie art. 154 § 1 pkt 4 Kodeksu wykroczeń, kto na nienależącym do niego gruncie leśnym lub rolnym kopie dół lub rów, podlega karze grzywny nawet do 1000 złotych albo karze nagany. Takiej samej karze podlega również ten , kto wyrzuca na nienależący do niego grunt polny padlinę lub inne nieczystości.
IDENTYFIKACJA:
Zgodnie Rozporządzeniem Komisji nr 142/2011, należy podjąć środki, które umożliwiają identyfikację przesyłek UPPZ i produktów pochodnych.
Materiał kat. 1, 2 i 3 oraz ich pochodnie wysyłane z jednego państwa członkowskiego do drugiego muszą być transportowane w opakowaniach, kontenerach lub pojazdach, oznakowanych w widocznym miejscu barwnym kodem:
- a) materiał kat. 1: kolorem czarnym,
- b) materiał kat. 2: kolorem żółtym
- c) materiał kat. 3: kolorem zielonym z dużą zawartością niebieskiego.
Poza tym do opakowania, kontener lub pojazdu musi być przymocowana etykieta, z odpowiednim sformułowaniem dla transportowanej kategorii produktów:
Rys. 1 Etykiety, które powinny być stosowane przy przewozie ubocznych produktów pochodzenia zwierzęcego kategorii 1, 2 i 3 zgodnie z wytycznymi zawartymi w Rozporządzeniu UE nr 142/2011 z dnia 25 lutego 2011 roku
ŹRÓDŁA:
- Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1069/2009 z dnia 1 października 2009 r. określające przepisy sanitarne dotyczące produktów ubocznych pochodzenia zwierzęcego, nieprzeznaczonych do spożycia przez ludzi, i uchylające rozporządzenie (WE) nr 1774/2002 (rozporządzenie o produktach ubocznych pochodzenia zwierzęcego
- Rozporządzenie Komisji (UE) Nr 142/2011 z dnia 25 lutego 2011 r. w sprawie wykonania rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1069/2009 określającego przepisy sanitarne dotyczące produktów ubocznych pochodzenia zwierzęcego, nieprzeznaczonych do spożycia przez ludzi, oraz w sprawie wykonania dyrektywy Rady 97/78/WE w odniesieniu do niektórych próbek i przedmiotów zwolnionych z kontroli weterynaryjnych na granicach w myśl tej dyrektywy
- Rozporzadzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 19 sierpnia 2014 r. w sprawie wzoru dokumentu handowego stosowanego przy przewozie, wyłącznie na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej, produktów ubocznych pochodzenia zwierzęcego i produktów pochodnych
- Ustawa z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń (Dz. U. 1971 nr 12 poz. 114)
